Η πορνεία σε άλλους καιρούς

Μέρος πρώτο

Σε καιρούς κρίσης, κάθε είδους, κοινωνικής, οικονομικής ηθικής, πολιτισμικής και άλλης, παρατηρείται ταυτόχρονα και έξαρση της πορνείας.

 Με αφορμή πρόσφατα συμβαίνοντα στον τόπο μας και φαινόμενα που παρατηρούνται στη χαλάρωση των ηθών και της κάθε λογίς πορνείας, θα πάμε πολλά χρόνια πίσω για να δούμε κάποιες πτυχές του θέματος στη Λεμεσό από την αγγλοκρατία και μετά μέσα από κάποιους ιστορικούς αλλά και δημοσιεύματα του τύπου της πόλης. Το θέμα είναι βέβαια μεγάλο και σχεδόν ανεξάντλητο αλλά λόγω χώρου θα περιοριστούμε σε μερικά από αυτά.

Ο λεμεσιανός Γεώργιος Φραγκούδης λέει ανάμεσα σε άλλα για τη Λεμεσό, στο βιβλίο του «Κύπρις» το 1890: «Ηθική μεγίστη επικρατεί εν τη πόλει από της εποχής όμως της Αγγλίας συμβαίνει ενταύθα, ως και εν ταις άλλαις δύο πόλεσι της Κύπρου, το εξής άτοπον, το οποίον δέον ταχέως να διορθωθή. Επί τη αγγελία της εις Κύπρον ελεύσεως των  Άγγλων προσέδραμον απανταχόθεν πασών των εθνικοτήτων διεφθαρμέναι γυναίκες, αίτινες ηνέωξαν εν ταις κεντρικωτέραις οδοίς διάφορα καταστήματα, ένθα πρόδηλος η διαφθορά και ζημία εις πόλεις τόσω μικράς και πτωχάς. Οι  Άγγλοι χάριν του στρατού υποστηρίζουσι τα καταστήματα ταύτα, άτινα όμως δια τούτο ηδύναντο να τα ιδρύσωσιν εν τω αγγλικώ στρατόπεδο και ουχί παρά τας οικίας φιλήσυχων και εντίμων πολιτών».

Ο «sanitary commissioner» της αγγλικής διοίκησης Dr. Barry γράφει στην έκθεση του το 1880 σχετικά:

«H Λεμεσός είναι ακόμη η μόνη πόλις της Νήσου, η οποία ίδρυσε τοιούτο (Αφροδισίων) Νοσοκομείον. Το ίδρυμα ανήκει τελείως εις τον Δήμον, της Κυβερνήσεως χορηγούσης μόνον φάρμακα και ιατρικήν περίθαλψιν. Από τα βιβλία φαίνεται ότι μόνον αι αραπίνες ιερόδουλοι επωφελούντο του ιδρύματος, και εξ αυτών 34 επεσκέπτοντο τον σταθμόν και εξητάζοντο υπό του ιατρού. Εκ τούτων οκτώ ήσαν εκ Κ)πόλεως, επτά εκ Βηρυτού, μία εκ Θεσσαλονίκης, μία εξ Αλεξανδρείας, δεκατρείς εκ Λεμεσού και τέσσαρες εκ Λευκωσίας. Δέκα οκτώ ήσαν ύπανδροι και δέκα εξ άγαμοι.»

Ο Κώστας Πιλαβάκης στο βιβλίο του «Η Λεμεσός σε άλλους καιρούς» αναφέρει για το θέμα:

«Φτωχούς, ζητιάνους και πόρνες είχαν βέβαια κι' οι άλλες πόλεις της Κύπρου  και στην πρωτεύουσα ανθούσε η επαιτεία και η πορνεία. Η Λεμεσός όμως δεχόταν διαρκώς φτωχούς όχι μόνο από την επαρχία της αλλά και από την επαρχία Πάφου. Όσο για τις πόρνες εξηγήσαμε προηγουμένως πώς αυξανόταν ο αριθμός τους με την «επιστράτευση» που γινόταν όταν κατέφθαναν Αγγλικά πολεμικά. Μερικές απ' αυτές έμεναν συνήθως και όταν τελείωνε το «πανηγύρι». Λεμεσιανές πόρνες, έκτος από τις φτωχές Τουρκάλες που κατοικούσαν σε χαμόσπιτα στην κοίτη του Γαρύλλη ή κοντά σ' αυτή — οι γυναίκες του Ποταμού, όπως τις έλεγαν — και πουλούσαν το κορμί τους για ασήμαντα πράγματα, ήταν ελάχιστες. Οι περισσότερες προέρχουνταν από το εξωτερικό ή από άλλες πόλεις και χωριά της Κύπρου. Δυο τρεις ήταν «τραβηγμένες» (παλλακίδες), όπως η Λίζα, η ΑDΑ και η Χρισταλλένη.  Από τις άλλες, τις «κοινές», ονομαστές ήταν η Ασπασία, η Φροσκού, η Φάνη, η Μαρίκα (από την Πόλη,) η Αναστασία η Κολοσσιατού, η  Άννα η Καρπασιτού, οι αδελφές Δέσποινα και Μυριάνθη από τη Σκάλα και μερικές Τουρκάλες - η Λαϊκκά, η Κεζιμπά. κ.ά. Επίσκεψη σ' αυτές πληρωνόταν από τρία ως πέντε σελίνια.

Οι περισσότερες κατοικούσαν στην πλατεία Κκεσογλουδιών (σήμερα πλατεία Ηρώων), υπήρχε όμως και οίκος ανοχής στην οδόν Γλάδστωνος (όπου σήμερα ο θερινός κινηματογράφος ΕΛΛΑΣ) σχεδόν έξω από την πόλη τότε — γνωστός ως «Κκερχανές του Κκέλη».

Η παρουσία ιεροδούλων στις γειτονιές πολύ ενωρίς άρχισε να θεωρείται ενοχλητική και προσβλητική. Τούρκικες οικογένειες σε αναφορά τους το 1881 προς τη Δημοτική επιτροπή ζητούσαν να μεταφερθή άλλου πορνείο στη γειτονιά τους. Ανησυχία εκφράζουν επανειλημμένα σημειώματα στην «Αλήθεια». Ήδη το 1911 (11 Μάρτ.) ζητείται «να ληφθούν μέτρα προς απομάκρυνσιν εκ των κεντρικωτέρων μερών της πόλεως γυναίκες ελευθέ­ρων ηθών — ειδεχθές θέαμα ηθικής εκλύσεως και προσβολής κατά της δη­μοσίας σεμνότητας». Και η «Αλήθεια» επανέρχεται —19 Αύγ. 1922 —για να επιστήσει την προσοχή του Δημάρχου και της Αστυνομίας για «τα γύναια τα εγκατασταθέντα εις πάσας τας συνοικίας της πόλεως αναιδώς εξηπλωμένα επί των καθισμάτων έξωθεν των κατοικιών των καπνίζοντα, βωμολοχούντα, περιφερόμενα δε εις τους δρόμους είτε πεζή είτε εφ' αμάξης και ραπίζοντα δια της θρασείας αναίδειας των την σεμνότητα και στην συστολήν…»

Γράφει ό Γ. Λουκάς,  στο βιβλίο του Τριακονταετής (1878-1908) Αγγλική Κατοχή, «Από της Κατοχής τα μεν καφφεία επολλαπλασιάσθησαν και εκαλλωπίσθησαν κατά μίμησιν των εν τω εξωτερικω, αλλά και αι χαμαιτύπαι της Αιγύπτου συνεισεπήδησαν όρμητικώς μετά του Αγγλικού στρατού εις την νήσον. . . .εν ταις πόλεσι δε και ταις κώμαις στίγματα ανεξάλειπτα κατέλιπον αύται και βλάβας ηθικάς τε και υλικάς ανεπανόρθωτους, ένεκεν της προς τα τοιαύτα ήττονος γνώσεως των νησιωτών, προς δε και της ιατρικής ελλείψεως και κηδεμονίας και προστασίας των Δημαρχείων, ην ο τότε Δήμαρχος Λεμησσού Καρύδης, εφήρμοσεν επί τίνα χρόνον, κατανοήσας την προβάλλουσαν φθοράν της Κύπριας νεότητας, άλλ' αποτυχών επί τέλους, μη τυχών υποστηρίξεως.»

Στην εφημερίδα ΣΑΛΠΙΓΞ  13 Ιουνίου 1914 διαβάζουμε :

«Ο κήπος μας κάθε απόγευμα γεμάτος, αλλά και τας νύκτας. Από θιασώτας και θιασώτιδας. Οι οποίοι σπεύδουν ν απολαύσουν  των ωραίων θελγήτρων του Κήπου. Προχθές όμως το απόγευμα, παρόλην την απαγόρεψη, κατά τους φίλους τους δημοτικιστάς, του ρέκτου επιμελητή του κήπου, διέσχισε την κεντρικήν αρτηρία του Κήπου και μία ιερόδουλος. Ο φύλαξ του κήπου μάταιον υπέδειξεν το τολμηρόν γύναιον ότι δεν επετρέπετο να διέλθη. Το γύναιον απήντησε ζιεμανφού ! Και διήλθεν. Και επέρασεν αφού εφιλοδώρησε με αρκετάς καπηλικάς  ύβρεις τον φύλακα, ο οποίος εζήτησε να της εμποδίση την διάβασιν. Και  ταύτα εις επήκοον κυριών και δεσποινίδων. Κύριε Γκρήνουτ, δεν νομίζετε ότι απαγορεύει ο νόμος την υπέρμετρον αυτήν ελευθεριότητα των πορνικών αυτών γυναίων τα οποία προσβάλλουν  κατά τοιούτον τρόπον  τα δημόσια ήθη; Ή θέλετε να χειροδηκήσουν οι πολίται

Και στην ίδια εφημερίδα στις 21 Αυγούστου 1914 :  

«Μετ' ευχαριστήσεως πληροφορούμε­θα, ότι η Αστυνομία μας ήρχισε να καταβάλλη ενεργείας προς εκδίωξιν εκ του Κέντρου της πόλεως μας, των γνωστών γυναίων, άτινα με τόσην περιφρόνησαν προς την κοινωνίαν έ­πηζαν τους Αφροδισίους ναούς των εντός του Κέντρου της Λεμεσού.

Ελπίζομεν όμως ότι θα περιστείλη η Αστυνομία μας και το κακόν τού ελευθέρου περιπάτου των τοιού­των ιεροδούλων εις μέρη ένθα συχνάζονται υπό εντίμων οικογενειών και μάλιστα τη συνοδεία νεαρών δανδήδων.».

Θα συνεχίσουμε στο επόμενο.

Φωτογραφίες αρχείου : :Κυπρίες ιερόδουλες άλλων εποχών

«Εαριναί Ιπποδρομίαι»

Τα πρώτα Ιπποδρόμια στην Κύπρο. Γκραβούρα, περιοδικό  “The Graphic” του Λονδίνου 2 Μαΐου 1879.

Με τον ερχομό των άγγλων στην Κύπρο ένα από τα πρώτα πράγματα που έφεραν στο νησί ήταν και οι ιπποδρομίες.

Σε μια γκραβούρα του 1879 που δημοσιεύθηκε στο αγγλικό περιοδικό  του Λονδίνου «The Graphic”, με τον τίτλο «introduction of British sports in Cyprus”  απεικονίζονται οι πρώτες ιπποδρομίες στη Κύπρο  και πιστώνονται από μελετητές ως πραγματοποιούμενες  στη Λάρνακα. Εντούτοις άλλες

γραπτές μαρτυρίες αναφέρουν ότι οι άγγλοι με την άφιξη τους στη Κύπρο το 1878 διοργάνωναν στο δρόμο του Ζακακιού τις πρώτες  ιπποδρομίες. Σύμφωνα με τον Ευστάθιο Παρασκευά-Παλαιμαχο : … «τόν χρόνον αυτόν έγειναν αι πρώται ιπποδρομίαι εις τον δρόμον του Ζακακιού με αφετηρίαν το άκρον του χωραφιού Μπεναρτή και τέρμα το σημερινόν Όθωμ. Νεκροταφείον.» (Ευστάθιου Παρασκευά-Παλαίμαχου «Παλαιαί αναμνήσεις-η Λεμεσός κατά τον 19

 έγειναν αι πρώται ιπποδρομίαι εις τον δρόμον του Ζακακιού με αφετηρίαν το άκρον του χωραφιού Μπεναρτή και τέρμα το σημερινόν Όθωμ. Νεκροταφείον.» (Ευστάθιου Παρασκευά-Παλαίμαχου «Παλαιαί αναμνήσεις-η Λεμεσός κατά τον 19^ον αιώνα» έκδοση, επιμέλεια και εισαγωγή είχε ο γράφων και  το εξέδωσε το Κανάλι6 το 1996.)

Στην σημερινή δηλαδη Φραγκλίνου Ρούσβελτ απέναντι από τα εργοστάσια της ΚΕΟ και του παλιού κεραμείου.

Το 1880 οι λεμεσιανοί σε συνεργασία με τους άγγλους δημιουργούν τον ιππόδρομο κατά μήκος της κοίτης του ποταμού Γαρύλλη στο δρόμο των Πολεμιδιών. Το 1912  μάλιστα ιδρύεται και η πρώτη «Ιππική Εταιρεία Λεμεσού». Κατά τη διάρκεια των εαρινών και φθινοπωρινών ιπποδρομιών που εθεωρούντο σε όλη την Κύπρο και ως μέγα κοσμικό και όχι μόνο αθλητικό γεγονός έρχονται από όλες τις πόλεις μεγαλοαστοί και κοσμικοί που παίρνουν μέρος σε λαμπρές βεγγέρες, «σουαρέ ντανσάν» και πολυτελή δείπνα στα ξενοδοχεία και τις χορευτικές αίθουσες της εποχής  και σε άλλα κοσμικά  παρόμοια. 

Βέβαια με την τροπή που πείρε στη συνέχεια ο ιππόδρομος τα τελευταία χρόνια στον τόπο μας ως κατεξοχή χώρος διεξαγωγής τζόγου και μορφών παρανομίας, θα μπορούσε να πει κάποιος «να μας λείπει». Ο ιππόδρομος, όταν πρωτοεμφανίστηκε στη Λεμεσό και συνέχιζε να υπάρχει για πολλές δεκαετίες, είχε μια άλλη εντελώς διαφορετική μορφή από αυτή που ξέρουμε σήμερα σ’ αυτόν της Λευκωσίας.

Ήταν ο λεμεσιανός ιππόδρομος ευκαιρία όπως είπαμε για μια κοσμική και ψυχαγωγική εκτός από καθαρά αθλητική, έκφραση ζωής, με  λαμπρές χοροεσπερίδες, «σουαρέ», «βεγγέρες», μεγαλοπρεπείς  δεξιώσεις και άλλες συναφείς εκδηλώσεις που προσέλκυαν νέους και κοσμικούς όχι μόνο της Λεμεσού αλλά όλης της Κύπρου.   

 Το 1912 ιδρύεται εξάλλου και  η «Ιππική Εταιρία Λεμεσού» και στα 1922 ο «Όμιλος Φιλίππων».

Γνωστοί πολιτικοί, κοινωνικοί και κοσμικοί παράγοντες της πόλης μετέχουν ενεργά στις εκδηλώσεις των ιπποδρομίων είτε ως διοργανωτές, είτε ως ιδιοκτήτες ίππων είτε ως απλοί αλλά φανατικοί φιλοθεάμονες και σύσσωμη η λεμεσιανή καλή κοινωνία της εποχής συμβάλλει στην επιτυχία των σχετικών εκδηλώσεων που τον συνοδεύουν. Όλα αυτά  μαρτυρεί και το δημοσίευμα μας από τον λεμεσιανό τύπο άλλων εποχών. Είναι από την εφημερίδα «Αλήθεια» της Λεμεσού  9 Δεκεμβρίου 1910 όπου κάτω από τον τίτλο «Εαριναί Ιπποδρομίαι» λέει:

«Η επί των Ιπποδρομιών Επιτροπή συνελθούσα χθες απεφάσισε να προκηρύξη Εαρινάς Ιπποδρομίας, αι οποίαι θα λάβωσι χώραν εδώ την Δευτέραν και Τετάρτην της Διακαινησίμου, ήτοι 11/24 και 13/26 Απριλίου.

Η σχετική προκήρυξις μετά των κανονισμών υπό τους οποίους θα διεξαχθώσιν αι Ιπποδρομίαι θα δημοσιευθεί και θα αποσταλή εις τους ενδιαφερόμενους λίαν προσεχώς.

Ούτω οι Παγκύπριοι, οι Σκοπευτικοί Αγώνες και η ΄Εκθεσις τελούμενα εντός της αυτής εβδομάδος θα αποτελέσωσι μίαν σειράν εορτών και πανηγύρεων κοσμικών, αι οποίαι θα προσελκύσωσι βεβαίως θεατάς εξ απάσης της Νήσου.»

 Κατά παράδοξο λόγο, φωτογραφικό υλικό δεν βρέθηκε, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, από τις ιπποδρομίες αυτές, Ένα σπάνιο όμως κινηματογραφικό ντοκουμέντο κατέγραψε από τις ιπποδρομίες ένας ρηξικέλευθος λεμεσιανός. Πρόκειται για την ταινία που γυρισεο Αντώνης Πηλαβάκης με την πρώτη κινηματογραφική μηχανή  που ήρθε στην Κύπρο από ιδιώτη κινηματογραφιστή το 1917. Από την ταινία αυτή απομονώσαμε κάποια πλάνα και τα μεταφέραμε εδώ και παρ' όλη την κακή ποιότητα τους δεν παύουν εντούτοις να είναι σπάνια και μοναδικά μέχρι στιγμής  ιστορικά φωτογραφικά ντοκουμέντα.