Η καλλιτεχνική και εικαστική πλευρά της Γιορτής του Κρασιού.

Δημοσιεύτηκε στη "Φωνή της Λεμεσού τεύχος 16/9/2011

Διανύουμε τις τελευταίες μέρες της επετειακής, πεντάχρονης πλέον, Γιορτής του Κρασιού και συμπληρώνοντας το ειδικό αφιέρωμα που έκανε η «Φωνή της Λεμεσού» στο προηγούμενο φύλλο της, θα αναφερθούμε εδώ, εν συντομία λόγω χώρου,  σε μια σημαντική πτυχή της Ιστορίας της, την εικαστική-καλλιτεχνική

Ο χώρος της Γιορτής,  αλλά και τα διάφορα έντυπα και άλλα (συλλεκτικά σήμερα), αντικείμενα της,  αποτέλεσαν από την πρώτη κιόλας χρονιά υπόθεση επιμελούς επεξεργασίας για καλαισθησία και ευπρεπή παρουσίαση των πάντων.

Από τα περίπτερα των βιομηχανιών που έπαιρναν μέρος, μέχρι στα σκηνικά και τους άλλους χώρους που παρουσιάζονταν τα καλλιτεχνικά συγκροτήματα, τα θεατρικά δρώμενα, οι χοροί, οι κανταδόροι και άλλα καλλιτεχνικά γεγονότα,  μέχρι και τις αφίσες για προβολή της Γιορτής, τον διάκοσμο της, τα μπουκάλια και τα ποτήρια που σέρβιραν το κρασί, τα γραμματόσημα και οι φάκελοι πρώτης ημέρας κυκλοφορίας, τα τυπωμένα προγράμματα των εκδηλώσεων και άλλα, έδιδαν και δίνουν ακόμα την ευκαιρία σε καλλιτέχνες της Λεμεσού να κομίσουν την τέχνη και το ταλέντο τους προς δόξα του θεού Διόνυσου.

Γνωστοί καλλιτέχνες όπως ο Βίκτωρ Ιωαννίδης, ο Τζων Κόρπιτζ, ο Νίκος Αντωνιάδης, η Λούλλα Σούσμιθ, ο ΄Αντης Ψημενόπουλος,  και άλλοι νεώτεροι τους διαγωνίζονταν για την φιλοτέχνηση της αφίσας. Στην πρώτη μάλιστα γιορτή του 1961 πήραν μέρος στην προκήρυξη διαγωνισμού οι τρεις πρώτοι με τον μεγαλύτερο και εμπειρότερο, τον κλασικό ζωγράφο της Λεμεσού Βίκτωρα Ιωαννίδη να κόβει πρώτος το νήμα. Η συμμετοχή του Τζων Κόρμπιτζ με μια πολύπλοκη- παγανιστική και γεμάτη χρώματα σύνθεση  ( βλέπε φωτογραφία) ίσως να προηγείτο κατά πολύ των αισθητικών αντιλήψεων της εποχής και να μην προτιμήθηκε.

Ψυχή και πρωτομάστορας στην κατασκευή των σκηνικών  και άλλων καλλιτεχνημάτων αλλά και του τεράστιου Βρακά που δεσπόζει με μεγαλοπρέπεια της Γιορτής ως «σήμα κατατεθέν» της,  ήταν ασφαλώς ο Γιώργος Μαυρογένης. Μαζί  του από την πρώτη κιόλας γιορτή ο  «αιώνιος καλλιτεχνικός του αντίπαλος» και από τον  καρναβαλίστικο διάκοσμο των κινηματογράφων Γιορδαμλή και Ριάλτο, Ρασιήτ Ιωσηφίδης που γέμισε τον κήπο με μεγάλες τρίμετρες φιγούρες μπεκρήδων και άλλων καρικατούρων. Τη σκυτάλη πήρε για πολλές δεκαετίες μετά,  μέχρι το θάνατο της,  η Λούλλα Σούσμιθ που κάθε χρόνο αναλάμβανε το «φρεσκάρισμα» του Βρακά και τον καλλιτεχνικό διάκοσμο της σκηνής του κηποθέατρου τις μέρες της Γιορτής.

Στην κατασκευή των περιπτέρων των βιομηχανιών, που αποτελούσε και αποτελεί ακόμα και κάθε χρόνο ένα  άτυπο  ακήρυχτο διαγωνισμό και συναγωνισμό  ποια βιομηχανία θα κάνει το μεγαλύτερο και ωραιότερο,  διέπρεψαν εκτός από τον πρωτομάστορα Γιώργο Μαυρογένη και οι νεότεροι Γόρης Γρηγοριάδης, Κώστας Μαυρογένης και άλλοι.

Ένα αξιοσημείωτο αισθητικά και καλλιτεχνικά γεγονός είναι το χαρακτικό που φιλοτέχνησε ο διάσημος ελλαδικής χαράκτης Τάσσος να απεικονίζει τον Βρακά της Γιορτής  και με την επιγραφή «πίννε κρασίν νάσιεις ζωήν» και χρησιμοποιήθηκε για να στολίσει τον φάκελο πρώτης ημέρας κυκλοφορίας των Κυπριακών Ταχυδρομείων κατά την Γιορτή του Κρασιού του 1968. Ο φάκελος αυτός αποτελεί πραγματικά σπάνιο  συλλεκτικό αντικείμενο κυρίως για το χαρακτικό  αυτό του Τάσσου.

   

Το θέαμα και η ψυχαγωγία

Επειδή  «Ουκ επ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος...» και κάθε λαϊκή γιορτή που σέβεται τον εαυτό της χρειάζεται και θέαμα.  ( κατά το «άρτον και θεάματα»…), όπερ και εγένετο.

Γιορτή του Κρασιού λοιπόν δεν σημαίνει μόνο μπόλικο και καλό κρασί και πλούσιο φαγητό. Έπρεπε να έχει και ψυχαγωγία, πολλή ψυχαγωγία.  Την πλευρά αυτή της Γιορτής ανάλαβαν από την πρώτη κιόλας μέρα ένα εκλεκτό επιτελείο καλλιτεχνών της Λεμεσού  κυρίως ερασιτεχνών, με επικεφαλής τον πρόσφατα χαμένο μεγάλο μας θεατρικό συγγραφέα Μιχάλη Πιτσιλλίδη και τον Ανδρέα Μέση.

Στα 50 χρόνια που πέρασαν από την πρώτη Γιορτή του Κρασιού μέχρι σήμερα πέρασαν από τις σκηνές και τους άλλους χώρους της ,  δεκάδες εκατοντάδες γνωστοί επαγγελματίες και ερασιτέχνες  καλλιτέχνες  και συγκροτήματα του θεάτρου, του τραγουδιού, του χορού, του κουκλοθέατρου του καραγκιόζη και άλλων μορφών τέχνης ντόπιοι, ελλαδίτες αλλά και από παρά πολλές χώρες του κόσμου. Για να τους αναφέρουμε όλους και να μην παραλείψουμε και κάποιους που θα ήταν άδικο θα χρειάζονταν δεκάδες τέτοια άρθρα.  

 Στο ειδικό αφιέρωμα για τα 50χρονα της Γιορτής στην προηγούμενη έκδοση  της «Φωνής της Λεμεσού» αναφέρθηκε εν εκτάσει η καλλιτεχνική δράση των πρωτοπόρων της ψυχαγωγίας της Γιορτής στο οποίο και σας παραπέμπουμε.

   

 

 Η πρώτη αφίσα της Γιορτής του Κρασιού, σχέδιο του σπουδαίου ζωγράφου της Λεμεσού Βίκτωρα Ιωαννίδη που επεκράτησε των άλλων δύο καλλιτεχνών οι οποίοι υπέβαλαν προτάσεις, του Τζων Κόρμπιτζ και του Νίκου Αντωνιάδη.

   Η συμμετοχή του Τζων Κόρμπιτζ με μια πολύπλοκη- παγανιστική και γεμάτη χρώματα σύνθεση, ίσως να προηγείτο κατά πολύ των αισθητικών αντιλήψεων της εποχής και να μην προτιμήθηκε.

  

 Ο καλλιτέχνης Ρασιήτ καμαρώνει μπροστά στον τεράστιο μπεκρή του πάνω στον οποίον γράφτηκε για πρώτη φορά το «πιννε κρασίν».

   

 Η γνωστή καλλίτεχνις της Γιορτής και του λεμεσιανού καρναβαλιού, αείμνηστη Λούλλα Σούσμιθ.

 Ένα αξιοσημείωτο αισθητικά και καλλιτεχνικά γεγονός είναι το χαρακτικό που φιλοτέχνησε ο διάσημος ελλαδικής χαράκτης Τάσσος να απεικονίζει τον Βρακά της Γιορτής  και με την επιγραφή «πίννε κρασίν νάσιεις ζωήν» και χρησιμοποιήθηκε για να στολίσει τον φάκελο πρώτης ημέρας κυκλοφορίας των Κυπριακών Ταχυδρομείων κατά την Γιορτή του Κρασιού του 1968.

Τα περίπτερα των οινοβιομηχανιών της Λεμεσού στην πρώτη Γιορτή του Κρασιού

Καλοκαιρινές εκδηλώσεις στα χωριά, άλλοτε και τώρα…

Τέλειωσε ο Αύγουστος  και οι διάφορες πολιτιστικές και «πολιτιστικές» εκδηλώσεις που γίνονται κάθε χρόνο ως θεσμός πλέον, σε κάθε χωριό σχεδόν, με τη μορφή «Φεστιβάλ Αποδήμων», «Φεστιβάλ Παλουζέ» και άλλων τοπικών προϊόντων, ποικίλων «Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων», «Χοροεσπερίδων» και συναυλιών και τα τοιαύτα συνεχίζονται ακάθεκτες και τον Σεπτέμβρη που μας μπήκε και παρά τον τραγικό Ιούλιο που περάσαμε και την επερχόμενη οικονομική κρίση που μας απειλεί.

  Με λαμπρά συγκροτήματα  ή ακριβοπληρωμένα μπουλούκια της κακιάς ώρας, με εξ Ελλάδος γνωστούς  τραγουδιστές  αλλά και κάθε μορφής και ποιότητας σκυλάδικων συγκροτημάτων, τις περισσότερες φορές και με την χορηγία του επί της κουλτούρας αρμοδίου Υπουργείου μας. Με υπουργούς, βουλευτές, έπαρχους και άλλους πολιτειακούς και μη «παράγοντες» και χορηγούς,  κάτω από την «αιγίδα» των οποίων συνήθως μπαίνουν τέτοιου είδους πανηγύρια. Χαρακτηριστική μάλιστα είναι  η περίπτωση, πριν κάποια χρόνια, της  συμμετοχή σε τέτοιες εκδηλώσεις  σε ένα  από τα κεφαλοχώρια της επαρχίας μας, ρωσικού μπαλέτου ημίγυμνων καλλιτέχνιδων σε «φαντασμαγορικό ροζ σόου», ευγενική προσφορά του χωριανού τότε «μεγαλοατζέντη» προς το χωριό του εις ένδειξη τιμής για την γενέτειρα που τον ανάθρεψε και τον έκανε… άξιο «επιχειρηματία.

 Σαν αντίδραση προς το συχνά εκμαυλιστικό αυτό κλίμα, το σημερινό μας  θέμα με αφορμή ένα δημοσίευμα από τον παλιό τύπο της Λεμεσού που μιλά από μόνο του και δεν χρήζει άλλου σχολίου. Με μίαν μόνο επισήμανση: Κεντρικό  και τιμώμενο πρόσωπο ο εκ των εθνικών διαλεκτικών ποιητών μας  Δημήτρης Λιπέρτης. Έτσι για να φανεί πιο χτυπητά  η διαφορά…

  Στον  “Παρατηρητή” λοιπόν ημερομηνίας 24 Ιουλίου 1931 διαβάζουμε πως: 

«Τήν παρελθούσαν Κυριακήν 12^ην τρέχοντος εγένετο η παράστασις του πατριωτικού δράματος «Μάρτυρες και εκδικηταί», εν τω αρρεναγωγείω της κοινότητος  Βάσας, ευγενώς προσφερθέντος επί τούτω υπό του ρέκτου μουκτάρου της κοινότητος –υπό ερασιτεχνών, μελών της Κυπρ. Εθνικ.Νεολ. Βάσας. Αν και ουδεμία ειδοποίησις απεστάλη εις κάνα των γειτονικών χωριών εν τούτοις μόλις ηκούσθη ότι θα έπαιζε δράμα στην Βάσαν, έφθασαν αυθορμήτως τόσοι από τα γειτονικά χωρία που η Βάσα εις σπάνιας περιπτώσεις  είδε μιάν τέτοια συγκέντρωσιν ξένων. Το ΄Αρσος αντιπροσωπεύθη με τον μεγαλύτερον αριθμόν. Όλα τα μέλη του Εθνικού Συλλόγου ΄Αρσους με επικεφαλής τον ενθουσιώδη πρόεδρο του Συλλόγου κ Θουκυδίδην Αποστόλου δι’ αυτοκινήτων έφτασαν στη Βάσαν για να παρευρεθούν εις την παράστασιν του έργου  πράγμα που εμπράκτως αποδεικνύει τον κοινωνικόν δεσμόν και την αλληλεγγύην των εθνικών νεολαιών. Από την Κατωκοπιά και του Μόρφου είχαμε περί τους 15. Από την Μαλιά πλην των Ελλήνων Χριστιανών είχαμε και περί τους 20 Οθωμανούς . Όλοι δε οι ξένοι γενικώς παρηκολούθησαν το έργον. Μεταξύ των πολλών θεατών ανερχομένων εις 400 διεκρίνοντο εκ των επισήμων πλην των διδασκάλων της Κοινότητος  κ. Ανδρέα Νικολαίδου, και της διδασκαλίσσης  κ. Ελένης Θ. Ζαχαριάδου και των διδασκαλισσών θυγατέρων της, ο εν Βάσα παραθερίζων Εθνικός μας ποιητής ο βάρδος της Κυπριακής ποιήσεως κ Δ. Θ. Λιπέρτης τον οποίον εισελθόντα εις την αίθουσαν της παραστάσεως υπεδέχθη όρθιον όλον το παρευρισκόμενο εκείνο πλήθος των θεατών .

     Η παράστασις μετά την αναλυτική ομιλίαν του προέδρου της Κ.Ε.Ν. Βάσας εις το έργον, ευχαριστήσαντος  και όλους τους ξένους δια την αυθόρμητον προσέλευσιν των καθώς  και τον κ Δ. Ν.Λιπέρτην ήρχισεν ακριβώς εις τον 2 1/2 μ.μ  προηγηθέντος  του έργου, το άσμα  «η Κύπρος μας που στέναξε...» από της σκηνής υπό των ερασιτεχνών και ετελείωσε εις  τας 6 μ.μ .Η επιτυχία της παραστάσεως ήτο εξαιρετική. Πολλοί  των θεατών κατά την τελευταία πράξιν του έργου εις άκρον συγκεκινημενοι  εξέσπασαν εις δάκρυα.. Αυτός ο κύριος Δ. Θ. Λιπέρτης τον οποίον ηρωτήσαμεν δια τας εντυπώσεις του μας απήντησεν. «Δεν εφανταζόμην τέτοιαν επιτυχία! Σας διαβεβαιώ η όλη παράστασις επέτυχε θαυμάσια και συγχαίρω όλους τους λαβόντας μέρος ερασιτέχνας». Την όλην παράστασιν επέστεψε ο εθνικός ύμνος . Καθ ολην  δε την διάρκειαν του έργου άκρα τάξις επεκράτησε διότι παρευρισκοντο οι καθ όλα δραστήριοι περί το καθήκον των αστυνομικοί προϊστάμενοι των σταθμών Μαλιάς, Άρσους και Βάσας.»

Φωτο 1 και 2

Ο «βάρδος της Κυπριακής ποιήσεως» Δ.Θ.Λιπέρτης σε σκίτσο του λεμεσιανού καλλιτέχνη Γ.Φασουλιώτη

Φωτο 3

Η Βάσα Κοιλανίου

Φωτο 4

Ο Δημήτρης Λιπέρτης ( στο κέντρο) σε καφενείο της Βάσας όπου συνήθιζε να περνά τις καλοκαιρινές του διακοπές (Η φωτογραφία είναι από το προσωπικόαρχείο του Φοίβου Σταυρίδη και δημοσιεύεται με την ευγενή του συναίνεση http://allikypros.wordpress.com/  )